ماهی مرکب یا خساک

مشخصات ماهی مرکب:

ماهی مرکب با نام علمی Sepia pharaonis و نام انگلیسی cutllefish که به زبان محلی به آن خَساک، عنکاس (انکاس) و نُکله (نُقله) نیز می گویند از دیگر آبزیان ساکن در دریای جنوب ایران می باشد.

مرکب ماهیان از تیره ی سرپایان هستند که از منزوی ترین و عجیب ترین موجودات دریایی به حساب می آیند و در مناطق گرمسیری مانند اقیانوس هند، خلیج فارس و دریای عمان پراکنش دارند.

سرپایان به 4 گروه اصلی تقسیم می شوند:

1- هشت پایان یا اختاپوس ها
2- ناتیلوس یا نوتیلوس ها
3- مرکب ماهیان
4- اسکویید ها (کالاماری)

ماهی مرکب دارای 8 بازو، بدنی کیسه ای شکل، یک دهان با 2 دندان غیر فکی و یک جفت چشم درشت می باشد که بازو ها، اطراف سر را احاطه کرده اند.

قرار گیری بازوها دراطراف سر به مرکب ماهی کمک می کند تا راحت تر تعادل خود را حفظ کنند و غذای مورد نیاز خود را به دست بیاورند و شکار کنند.

علت نام گزاری مرکب بر روی این ماهی، وجود ماده ای مرکب مانند به رنگ سیاه می باشد که به هنگام خطر از خود ترشح می کند تا حواس شکارچی را پرت کند و فرصت فرار را پیدا کند.

عجیب ترین چیزی که راجع به ماهی مرکب وجود دارد رنگ خون آن است که به جای رنگ قرمز، تقریبا بی رنگ و متمایل به رنگ آبی می باشد که دلیل آن وجود مس به جای آهن در خون می باشد.

ماهی مرکب به علت ترس از شکار شدن معمولا روزها در کف دریا سر می کنند و زمانی که هوا رو به تاریکی می رود به سطح آب آمده و شروع به شکار و تغذیه میکنند.

تغذیه ماهیان مرکب از حلزون ها، خرچنگ ها، لارو آبزیان، صدف های خوراکی و دیگر موجودات کوچک دریا می باشد و خود این ماهی شکار سمورآبی، شیر دریایی، همنوعان بزرگتر خود و فک دریایی می شوند.

تفاوت میان ماهی مرکب و اسکویید ها

اگر چه ماهی مرکب ماهیان و اسکوئید ها از یک تیره هستند و شباهت های بسیاری دارند که باعث اشتباه گرفتنشان می شود، اما تفاوت هایی نیز با هم دارند که در ادامه خواهیم گفت.

ماهی خساک یا همان ماهی مرکب بدنی پهن و به شکل کیسه دارد و باله ای نواری شکل از انتهای بدن سراسر بدن ماهی را در بر گرفته و زمانی که شنا می کند این باله ها تکان میخورند.

اما ماهی اسکوئید اندامی کشیده تر به نسبت مرکب ماهی دارد و یک باله در قسمت انتهایی بدن خود دارد که شنا را برای این ماهی راحت تر می کند.

همچنین ماهی اسکوئید علاوه بر ظاهر مشترک با ماهی مرکب، دارای 2 شاخک نیز می باشد که ماهی خساک این شاخک ها را ندارد.

خواص ماهی مرکب:

اندام ماهی مرکب توسط یک اسکلت داخلی فرم گرفته که جنس این اسکلت از آهک است و دارای کلسیم فراوانی می باشد.

بجز اسکت داخلی بدن مرکب ماهی، تمام بدن ماهی را گوشت فراوان و سرشار از پروتئین تشکیل داده که مزه ی گوشت بسیار لذیذ و جذاب است.

اولین ویژگی متفاوتی که گوشت این ماهی دارد، طبع گرم بسیار بالای آن است و تاثیر بسیاری بر عملکرد کبد، سیستم گوارشی و کلیه ها دارد.

ماهی خساک یا مرکب یکی از ماهیان چرب دریای جنوب محسوب می شود، یعنی یکی از ماهیان سرشار از چربی امگا3 می باشد.

از دیگر املاح موجود در گوشت ماهی مرکب می توانیم به نیاسین، منیزیم، فسفر، منگنز، کلسیم، روی، سلنیوم، پتاسیم، آهن، مس، سدیم، ویتامین A، ویتامین C، ویتامین B6 و B12 اشاره کنیم.

وجود این املاح موجب:

تسکین درد های مختلف در کمر
بهبود استحکام دیواره های رحم و پیشگیری از ابتلا به بیماری های رحمی
بهبود عملکرد جوارح داخلی از جمله سیستم گوارشی، کبد و کلیه ها
کاهش تولید اسید معده و کاهش رفلاکس معده
درمان عفونت های اگزودایی در پوست
رشد عضلات و پیشگیری از تحلیل رفتن آنها
تقویت سیستم دفاعی بدن در برابر ویروس ها و میکروب ها
تقویت حافظه و کاهش روند پیری مغز
کاهش ابتلا به پوکی استخوان

مضرات ماهی مرکب یا خساک:

مرکب ماهی ها هم مانند میگو و خاویار بیشترین غلظت کلسترول را دارند، در نتیجه برای افراد مبتلا به بیماری های فشار خون بالا، دیابت، چربی خون و بیماری های قلبی مناسب نیست. و بهتر است زیر نظر پزشک، این مواد غذایی را استفاده کنید.

روش پخت پیشنهادی:

ماهی مرکب طعم خاصی دارد که نمی توان آن را با هیچ ماهی دیگری مقایسه کرد، چرا که این ماهی به گونه بی مهرگان و نرم تنان تعلق دارد و نزدیکترین مزه به این ماهی را در میگو میتوان یافت.

ماهی خساک گوشتی به رنگ سفید با قوام اسفنجی دارد که مزه ای کمی شور دارد که این ماهی را می توان به روش های مختلفی مانند قلیه، سرخ شده، سوخاری، کبابی، گریل شده، کتلت و دوپیازه طبخ و سرو کرد.

همچنین می توانید این ماهی را بخار پز هم کنید و با سس دلخواهتان آن را میل کنید.